Odzyskanie nieruchomości przejętych na własność Skarbu Państwa dekretem o majątkach opuszczonych i poniemieckich lub uzyskanie odszkodowania

Na podstawie przepisów dekretu z dnia 8 marca 1946 roku majątkach opuszczonych i poniemieckich Skarb Państwa przejął własność nieruchomości, które stanowiły tak zwany majątek opuszczony. Za taki uważany był majątek ruchomy i nieruchomy stanowiący własność osób, które utraciły jego posiadanie w związku z II wojna światową i posiadania tego nie odzyskały.

Własność nieruchomości przechodziła na Skarb Państwa przez tak zwane „przemilczenie” z upływem 10 lat od końca roku kalendarzowego w którym II wojna światowa została ukończona, to jest od dnia 31 grudnia 1955 roku.

Nieruchomości poniemieckie odzyskiwanie i uzyskanie odszkodowania

Dla oceny możliwości prawnych odzyskania nieruchomości przejętejna własność Skarbu Państwa w trybie dekretu o majątkach opuszczonych i poniemieckich zasadnicze są następujące zagadnienia:

• czy majątek rzeczywiście był opuszczony w rozumieniu przepisów prawa nieruchomości,

• czy postępowanie sądowe w przedmiocie stwierdzenia nabycia własności nieruchomości opuszczonej zostało przeprowadzone prawidłowo, zwłaszcza w zakresie udziału właściciela w tym postępowaniu.
  

Jakie roszczenia przysługują byłym właścicielom nieruchomości

Byli właściciele nieruchomości, mogą dochodzić:

–           odzyskania nieruchomości od Skarbu Państwa poprzez wznowienie postępowania, jeżeli istnieją przesłanki z art. 401 pkt 2 kodeksu postępowania cywilnego, to jest  jeżeli strona (czyli zwłaszcza właściciel lub współwłaściciel nieruchomości) bez jej winy nie brała udziału w postępowaniu w tej sprawie i stwierdzenia nieważności orzeczenia. Wznowienie postępowania może nastąpić w terminie 3 miesięcy od daty powzięcia przez zainteresowana stronę wiadomości o wyroku Sądu w przedmiocie przejęcia nieruchomości na własność Skarbu Państwa,

albo

–    jeżeli brak jest możliwości wznowienia postepowania, na przykład  na skutek upływu 3 miesięcznego terminu do złożenia wniosku o wznowienie, zaś zachodzą podstawy do wykazania, że wyrok został wydany z naruszeniem prawa materialnego lub procesowego, wówczas byli właściciele nieruchomości lub ich następcy prawni mogą żądać odszkodowania od Skarbu Państwa.

Na co zwrócić uwagę występując o zwrot nieruchomości poniemieckich i opuszczonych?

Bardzo istotne jest złożenie wniosku o wznowienie postepowania nie  później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia w którym były właściciel nieruchomości lub spadkobierca takiej osoby dowiedział się, że został wydany wyrok Sądu stwierdzający przejęcie nieruchomości przez Skarb Państwa. Późniejsze złożenie wniosku spowoduje jego odrzucenie przez Sąd.

Ważne jest zebranie dowodów potwierdzających kiedy były właściciel, lub spadkobierca dowiedział się o wyroku Sądu stwierdzającym przejęcie nieruchomości przez Skarb Państwa.

Istotne jest również, że w trybie dekretu o majątkach opuszczonych i poniemieckich Skarb Państwa nabywał własność nieruchomości a nie całego majątku.

W tym trybie nie mogły zatem zostać przejęte przez Skarb Państwa rzeczy ruchome (np. meble, obrazy, biżuteria i.t.p.) ani pieniądze pozostawione przez byłego właściciela w przejętym domu.

Najpopularniejsze błędy:

Najczęściej spotykanym błędem jest zbyt długa zwłoka w złożeniu wniosku i niemożliwość wykazania w postępowaniu przed Sądem, że termin 3 miesięcy nie upłynął.

Co może zrobić adwokat – pomoc prawna w odzyskaniu nieruchomości

Prawnik reprezentujący osobę zainteresowaną odzyskaniem nieruchomości poniemieckich i opuszczonych może na podstawie dokumentów i informacji uzyskanych od osób zainteresowanych (zwłaszcza od spadkobierców byłego właściciela nieruchomości) ustalić, czy zachodzą podstawy do wykazania, że nieruchomość nie została opuszczona. Jeśli np. właściciel przed rokiem 1955 zwracał się do instytucji administracji publicznej w Polsce z żądaniem wydania mu nieruchomości w posiadanie, istnieje szansa aby udowodnić, że nieruchomość ta nie była opuszczona.

Możemy także na podstawie zbadania akt postępowania administracyjnego i sądowego wyjaśnić, czy były one prowadzone zgodnie z prawem i czy można postawić zarzut naruszenia prawa.

Możemy przeprowadzić postępowanie w celu odzyskania własności nieruchomości, albo o odszkodowanie za szkodę spowodowaną niezgodnym z prawem przejęciem nieruchomości na własność Skarbu Państwa.