Ustrój majątkowy w małżeństwie – co to jest?
Powyższe wyrażenie oznacza zasady, jakie obowiązują między małżonkami w zakresie ich stosunków majątkowych – czyli w dużym skrócie: czy muszą razem, łącznie podejmować decyzje co do ich majątku, czy każde z nich może sprzedawać i kupować rzeczy samodzielnie, czy rzeczy kupione lub odziedziczone przez jednego z nich są wspólne czy nie, czyje są zarobione pieniądze.
Wspólność ustawowa
Jeżeli małżonkowie nie podejmą żadnej czynności (nie zawrą umowy u notariusza), to po zawarciu małżeństwa obowiązywać ich będzie ustrój wspólności ustawowej. Oznacza to zasadniczo, że w małżeństwie są trzy masy majątkowe – majątek wspólny oraz dwa majątki osobiste – żony i męża. Do majątku wspólnego wchodzi wszystko, co zostało nabyte (i zarobione) po zawarciu związku małżeńskiego. Wyjątek stanowią rzeczy i prawa odziedziczone i darowane – należą one do majątku osobistego małżonka, który odziedziczył spadek albo został obdarowany (chyba, że spadkodawca albo darczyńca wprost inaczej postanowił). Wspólność ustawowa istnieje dopóki istnieje małżeństwo albo dopóki nie zostanie zmieniona za pomocą umowy zawartej w formie aktu notarialnego – tak więc ustrój ten ustaje z chwilą rozwiązania małżeństwa przez rozwód albo podpisania umowy notarialnej ustanawiającej inny ustrój majątkowy np. rozdzielność majątkową.
Rozdzielność majątkowa
Rozdzielność majątkowa polega na tym, że nie ma majątku wspólnego. Każde z małżonków ma swój własny majątek, którym dysponuje samodzielnie, bez zgody drugiego. Zgoda drugiego małżonka nie jest potrzebna do żadnej czynności a zarówno zarobki każdego z małżonków jak i zakupy trafiają do majątku osobistego każdego z nich.
Na czym polega intercyza?
Intercyza to potoczna nazwa umowy majątkowej małżeńskiej ustanawiającej rozdzielność majątkową w przypadku gdy zawierana jest przed ślubem (intercyza przedmałżeńska). Osoby planujące zawrzeć związek małżeński mogą udać się do notariusza i oświadczyć, że planują zawrzeć małżeństwo i chcą, żeby od dnia jego zawarcia w ich małżeństwie obowiązywał ustrój rozdzielności majątkowej. Wówczas od samego początku w małżeństwie nie ma majątku wspólnego – każde z małżonków ma tylko swój własny majątek, do którego drugi małżonek nie ma żadnych praw. Koszt intercyzy to ok. 500 złotych brutto (bez wypisów, czyli egzemplarzy dla stron, przy czym jeden egzemplarz to koszt kilkudziesięciu złotych).
Intercyza może być również zawarta po ślubie – w trakcie trwania małżeństwa (intercyza małżeńska, choć nazwa ta nie jest poprawna – powinno się mówić umowa ustanawiająca rozdzielność majątkową). Skutek tego jest taki, że majątek wspólny staje się współwłasnością małżonków w częściach ułamkowych (domyślnie po ½ części) a od chwili podpisania umowy małżonkowie stają się wobec siebie „majątkowo niezależni” co oznacza, że ich zarobki stanowią ich osobiste majątki. Nie muszą też uzyskiwać zgody drugiego małżonka na zakup np. nieruchomości, nabywane rzeczy i prawa są ich wyłączną własnością i mogą nimi dowolnie i samodzielnie dysponować.
Intercyza przed rozwodem
Umowa ustanawiająca rozdzielność majątkową często zawierana jest kiedy małżeństwo jeszcze trwa, ale małżonkowie planują rozwód. Takie rozwiązanie ma wiele zalet – każde z małżonków uzyskuje niezależność majątkową a dodatkowo, można wspólny majątek podzielić, czyli zawrzeć umowę o podział majątku wspólnego. Skutkiem takiej umowy będzie przyporządkowanie poszczególnych składników dotychczasowego majątku wspólnego konkretnie wskazanym małżonkom, których od tej pory będą wyłącznymi właścicielami (np. żona otrzymuje mieszkanie a mąż otrzymuje działkę niezabudowaną i środki pieniężne na rachunkach bankowych).
Intercyza a dziedziczenie
Intercyza nie ma wpływu na dziedziczenie, ponieważ zasadniczo nawet w ustroju wspólności ustawowej majątek o dziedziczony jest wyłączną własnością tego małżonka, który jest spadkobiercą. Spadek nie wchodzi do majątku wspólnego małżonków. Aby spadek wszedł do majątku wspólnego, spadkodawca musi tak wyraźnie postanowić w testamencie. Jeżeli takiego postanowienia nie ma (albo w ogóle nie ma testamentu), spadek jest własnością wyłącznie tego małżonka, który go odziedziczył i intercyza nie ma tu żadnego znaczenia. Jeżeli małżonkowie mieli zawartą intercyzę i któreś z nich zmarło, to w skład spadku po tym małżonku wchodzi to (jak zawsze), co było w jego majątku w chwili śmierci, tylko, że przy intercyzie spadek taki obejmuje majątek osobisty zmarłego małżonka, zaś przy wspólności ustawowej ponadto przysługujący mu udział 1/2 w majątku wspólnym. Intercyza, co oczywiste, może być zawarta jedynie między osobami żyjącymi, nie ma możliwości zawarcia intercyzy po śmierci jednego z małżonków np. ze spadkobiercami zmarłego małżonka.
Intercyza a długi
Rozdzielność majątkowa ma tę cechę, że powoduje niezależność majątkową każdego z małżonków. Wobec tego po jej zawarciu każdy z nich może bez pytania drugiego z nich o zgodę zaciągać kredyty i inne zobowiązania finansowe, co do zasady bez skutku dla drugiego z nich. Co do zasady, dlatego, że przy zawarciu umowy (kredytu czy innej) intercyza powinna być okazana, albo przynajmniej powinno być zaznaczone, że małżonek ma zawartą rozdzielność majątkową, dla zabezpieczenia interesu drugiego małżonka. Jest to dosyć skomplikowane zagadnienie ale w skrócie – jeżeli wierzyciel (np. bank) wykaże (dokumentem), że zobowiązanie zostało zaciągnięte za zgodą drugiego małżonka, będzie mógł prowadzić egzekucję z majątku, który byłby majątkiem wspólnym gdyby nie było intercyzy nawet, jeżeli została ona przez małżonków podpisana (art. 7872 Kodeksu postępowania cywilnego). Intercyza nie powoduje żądnych skutków wobec długów już zaciągniętych – nie powoduje np. rozpadu zobowiązania na dwa mniejsze zobowiązania, po jednym na każdego małżonka. Zaciągnięty po ślubie kredyt będzie zatem wspólnym kredytem małżonków nawet jeśli podpiszą oni potem umowę o rozdzielności. Jeżeli najpierw podpiszą intercyzę a potem będą chcieli zaciągnąć kredyt, to wobec banku będą praktycznie obcymi względem siebie osobami i wszystko zależy od indywidualnych zapisów umowy – mogą być współkredytobiorcami, jedno może być kredytobiorcą a drugie poręczycielem, albo kredytobiorcą może być tylko jedno z nich.
Intercyza,
Rozdzielność majątkowa?
Jeśli potrzebujesz pomocy w kwestii podziału majątku lub intercyzy, wypełnij poniższy formularz a skontaktujemy się z Tobą w najszybszym możliwym terminie.