Rodzice sprawują władzę rodzicielską nad swoimi małoletnimi dziećmi. Oznacza to, że ciąży na nich prawny obowiązek wykonywania pieczy nad dzieckiem oraz jego majątkiem, a także wychowywanie dziecka z poszanowaniem jego praw oraz godności. W niektórych sytuacjach władza ta zostaje ograniczona lub odebrana. Warto wiedzieć jaka może być tego przyczyna.
Co to jest władza rodzicielska?
Władza rodzicielska jest to zbiór praw i obowiązków, które spoczywają na rodzicach względem dziecka. Powstają one przy narodzinach dziecka i trwają aż do ukończenia 18 roku życia. Władza rodzicielska przysługuje rodzicom z mocy prawa. Rodzice, jako przedstawiciele ustawowi dziecka są zobowiązani do dbania o prawidłowy rozwój dziecka, zarówno w sensie fizycznym jak i psychicznym. Mają obowiązek wspólnie przygotować dziecko do dorosłego życia. Wspólnie decydują o tym jaka edukacja czy leczenie będzie dla dziecka najlepsze. Razem ustalają jak dziecko ma spędzać wakację, na jakie zajęcia dodatkowe będzie uczęszczać, w jakim systemie wartości będzie się wychowywać. Zdarza się jednak, że rodzice żyjący w rozłączeniu (np. po rozwodzie albo rozłączeni faktycznie) nie mogą z uwagi na obiektywne przeszkody (utrudniony kontakt, nieobecność, nałogi), albo nie chcą (nie mogą się porozumieć) wykonywać władzy rodzicielskiej wspólnie, to znaczy nie mogą podejmować wspólnych decyzji dotyczących kluczowych dla dziecka spraw.
Czym różni się ograniczenie od odebrania władzy rodzicielskiej?
W przypadku jakiś uchybień i zaniedbań ze strony któregokolwiek z rodziców, może dojść do ograniczenia lub odebrania władzy rodzicielskiej. Warto wiedzieć czym różnią się od siebie te dwie kwestie.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej może nastąpić jeżeli władza ta przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu i polega na tym, że władza rodzicielska nie jest odebrana rodzicowi albo rodzicom w całości a jedynie jest ograniczona, co może przybrać różne formy. Najczęstszymi przyczynami ograniczenia władzy rodzicielskiej jest brak porozumienia pomiędzy rodzicami lub zaniedbania dziecka. W takiej sytuacji sąd może powierzyć wykonywanie władzy jednemu z rodziców, a drugiemu ograniczyć. Sąd wydając orzeczenie w sprawie, kieruje się dobrem dziecka, które jest najważniejszą przesłanką rozstrzygnięcia . W orzeczeniu tym sąd dokładnie określa jakie obowiązki i uprawnienia ma rodzic, któremu ograniczono władzę rodzicielską. Sąd może zobowiązać rodziców lub rodzica do określonego zachowania np. do skorzystania z terapii rodzinnej, może poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej nadzorowi kuratora sądowego, może określić jakie czynności mogą być wykonywane przez rodziców bez zgody sądu a na jakie sąd musi udzielić zgody, wreszcie, w skrajnych przypadkach, może zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej lub innej podobnej placówce. Rodzic, który ma ograniczoną władzę rodzicielską, ma również obowiązek płacenia alimentów na dziecko (obowiązek ten nie ulega zmianie).
Z kolei pozbawienie władzy rodzicielskiej to odebranie rodzicowi wszelkich praw do podejmowania różnych decyzji związanych ze sprawami dziecka. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może dotyczyć obojga rodziców, lub tylko jednego z nich, jeżeli tylko jeden zawinił. Warto zaznaczyć, że rodzic, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej nadal zachowuje prawo do kontaktów z dzieckiem, chyba, że sytuacja jest na tyle poważna, że sąd wydaje również taki zakaz.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej sąd może orzec, gdy rodzice żyją w rozłączeniu i dobro dziecka jest zagrożone – rodzic nie kontaktuje się z dzieckiem, rodzic ma zły wpływ na dziecko, między rodzicami istnieje silny konflikt, albo rodzic jest uzależniony od substancji odurzających. Natomiast pozbawienie władzy rodzicielskiej to rozwiązanie zastosowane, gdy nastąpiła jakaś trwała przeszkoda w dalszym sprawowaniu pieczy nad dzieckiem (np. rodzic zaginął lub odbywa karę pozbawienia wolności, jest ciężko chory). Kolejną przesłanką może być nadużywanie władzy rodzicielskiej, czyli sprawowanie takiej opieki nad dzieckiem, która prowadzi do jego szkody. Często takim nadużyciem jest przemoc fizyczna lub psychiczna, wykorzystywanie seksualne, czy nadużywanie alkoholu. Kolejną kwestią, która przemawia za odebraniem praw rodzicielskich jest zaniedbywanie dziecka, czyli np. głodzenie go, porzucenie, zachowania niezgodne z prawem, namawianie do brania używek, unikalnie płacenia alimentów itd.
Czy można odzyskać władzę rodzicielską?
Pozbawienie praw rodzicielskich i władzy rodzicielskiej nie jest nieodwracalne. Jeżeli ustanie przyczyna takiego stanu rzeczy, sąd może podjąć decyzję o przywróceniu władzy rodzicielskiej. Oczywiście, wcześniej sąd musi przeprowadzić właściwe i wnikliwe postępowanie, aby mieć pewność, że decyzja ta będzie słuszna.
Jeżeli nagle umrze rodzic, który posiadał prawa rodzicielskie, sąd może zbadać sytuację i sprawdzić, czy drugi rodzic, jest gotowy na to, aby otrzymać utraconą wcześniej władzę.
Pozbawienie i ograniczenie władzy rodzicielskiej może być konsekwencją różnych nieprawidłowych działań i zaniedbań rodziców względem małoletnich dzieci. Żadna sytuacja nie jest jednak nieodwracalna. Warto o tym pamiętać.
Pozbawienie praw rodzicielskich?
Jeśli potrzebujesz pomocy w pozbawieniu lub odzyskaniu praw rodzicielskich wypełnij poniższy formularz a skontaktujemy się z Tobą w najszybszym możliwym terminie.